Artık jübile maçlarına gereksinim duyulmuyor
Geçtiğimiz günlerde karşıma çıkan bir fotoğraf ve son yıllarda büyük takımlar arasında yaşanan gerginlik; “Nerede eski jübile maçları” dedirtti. Eski günlerde olduğu gibi büyük bir takımın kadrosundaki oyuncularından birinin jübile maçı olsa, diğer büyük takımlardan biriyle karşılaşma olanağı olur mu?Artık jübile maçları oynanmıyor, o ayrı…Oynansa bile iki büyük takım, karşı karşıya gelir mi? Futbol camiasının içinde bulunduğu bu gergin iklimde karşılaşacaklarını hiç sanmıyorum.
Karşıma çıkan, aşağıda göreceğiniz o fotoğraf, Beşiktaşlı Mehmet Özdilek‘in 2001’deki jübile maçında çekilmişti.
Yılmaz Erdoğan‘ın da aralarında olduğu ünlülerin, jübile maçı öncesinde Beşiktaş’ın emekli futbolcularıyla bir gösteri maçı yapacağını öğrendiğimde, spor servisindeki Beşiktaş’tan sorumlu arkadaştan beni akredite ettirmesini rica ettim. Dedi ki; “Tamam, adını yazdırırım ama stadyuma gazeteciler de ücretle girecek.”Niye ki, bilet ücreti ne kadarmış?” dedim. “5 milyon lira … Jübilede elde edilen gelir, Türk Eğitim Gönüllüleri Derneği’ne bağışlanacak. Stadyuma kim girerse girsin ücret ödeyecek” dedi. “Tamam” dememden sonra kulübü arayarak beni akredite ettirdi.
İnönü Stadyumu, bayram yeri.. Dolu tribünlerde, memleketin birçok ileri geleni de yerlerini almış.Önce ünlülerle Beşiktaş’ın emekli futbolcuları, bir gösteri maçına çıktı. Dengeyi kurmak için Feyyaz Uçar ile Rıza Çalımbay, ünlüler kadrosuna dâhil edildi.Ünlüler, Beşiktaş’ın emekli futbolcularını 2 – 1 yendi. Ünlülerin gollerini; Yılmaz Erdoğan ile Feyyaz Uçar, Beşiktaş’ın emekli futbolcularından doluşan takımın gölünü ise Metin Tekin attı.
Ardından da Beşiktaş ile Fatih Terim‘in teknik direktörlüğünü yaptığı Milan arasındaki jübile maçı başladı.Milan, o zamanlar, müthiş, kadrosu yıldızlar topluluğu… Beşiktaş, Milan’ı 2 – 1 yendi.
Jübile maçlarının yapılmasının ana nedeni, bilet geliriyle emekli olan futbolcuya ekonomik katkı sağlamaktı.1990’lı yıllardan önce futbolcular, yüksek miktarlarda para kazanmazdı. Kulüplerin ana geliri, maç bileti ve forma reklamı geliriyle kısıtlıydı. Hal böyle olunca da futbolcuların kazançları, çok yüksek değildi.
Sayısal Veri… FootyStats
Futbolcular, aktif futbol kariyerlerinde yüksek miktarda kazanç elde ediyor. Bu nedenle de artık jübile maçları organize edilmiyor. 1990’lı yıllardan sonra kulüplerin elde ettiği gelirler, başta; yayın hakları ve ürün satışları olmak üzere bir hayli arttı. Bunun sonucunda futbolcular, daha çok para kazanmaya başladı. Birçok ünlü futbolcunun reklam filmlerinden veya adlarına satışa çıkarılan çeşitli ürünlerden paylarına düşenle kazandıkları paranın da haddi hesabı yok. 2024’te en çok para kazanan futbolcuların sadece bir yıllık gelirlerine bakacak olursak, durum daha net anlaşılabilir.
Sayısal Veri… Forbes Dergisi
Son 50 yıldaki jübile maçları arasında 3’ü unutulmazlar arasında yer alıyor. Fenerbahçeli Cemil Turan, Galatasaraylı Fatih Terim ve Beşiktaşlı Mehmet Özdilek…
33 yaşındaki Cemil Turan, jübile maçında sahadan Fenerbahçe ve Beşiktaşlı futbocuların omuzlarında çıktı.
♦ CEMİL TURAN Bir Galatasaray taraftarı olan Hikmet Küçükağtaş, Cemil Turan hakkındaki duygularını şöyle dile getirmişti; Bir Galatasaraylı olarak her maçını izlemeye çalışırdım. Bizim köyde elektrik yoktu. Cemil’i izlemek için kasabaya giderdik. Hele milli maçlarda kaçırmazdık. Her takımın en iyisi mutlaka olur da, herkesin sevdiği, en iyilerdendi Cemil. Tıpkı Metin Oktay gibi… Taraflı tarafsız herkesin beğenisini kazanan bir futbolcu artık kalmadı. Gönüllere taht kurmak, çok emek ister. Bir de o tahtı sağlam tutmak kolay değil. Cemil’in hem takımında, hem de milli takımda oynadığı futbol unutulmaz. Selam olsun bu güzel İnsana.”
Cemil Turan’ın böylesine sevilmesinde Atatürk’ün; “Ben, sporcunun zeki, çevik aynı zamanda ahlaklısını severim” şeklindeki özlü sözündeki tanıma uygun olmasıydı. Bir diğer neden de rakiplere duyduğu saygıydı. Cemil Turan, Fenerbahçe’de oynadığı 8 sezon boyunca sadece bir kez sarı kart görürken, hiç kırmızı kart görecek hamlede / söylemde bulunmadı.
1947’de İstanbul’da dünyaya gelen Cemil Turan’ın profesyonel futbol kariyeri, 1962’den 1968’e kadar formasını terleteceği Sarıyerspor’da başladı. Daha sonra 4 sezon oynayacağı İstanbulspor’a transfer olan Cemil Turan’ın bir sonraki ve son durağı 8 sezon boyunca 3 kez şampiyonluk, 3 kez de gol krallığı yaşadığı Fenerbahçe oldu.
Cemil Turan, futbola nasıl başladığını bir röportajında şöyle dile getirmişti; Futbolla ilgili çocukluğumda ilk duyduğum isim Lefter ağabey oldu. Hoş bugün de iddia ediyorum ki; Türkiye’de gelmiş geçmiş en büyük futbolcu Lefter’dir. Lefter ağabey (Lefter Küçükandonyanis) sayesinde Fenerbahçeli ve ona olan hayranlığımla da futbolcu oldum. Çünkü çocuklar büyürken ne kapıyorlarsa öyle gidiyor. Sözün özü Fenerbahçeli doğdum, Fenerbahçeli olarak da öleceğim.”
15 Ağustos 1980’de İnönü Stadyumu’nda sadece Fenerbahçeliler değil, hangi takımın taraftarı olursa olsun futbola ilgisi olan herkesin yüreğini burkan bir maç oynandı. Ezeli rekabetten sıyrılmış, ebedi dostlukla daha da bezenmiş Fenerbahçe – Beşiktaş maçı, Cemil Turan için oynandı. Beşiktaş taraftarları, en az Fenerbahçe taraftarları kadar Cemil Turan’a alkış tuttu.Cemil Turan’ın jübile maçında, ünlü isimler; Adnan Şenses, Recep Kaymak, Kemal Sunal, İbrahim Tatlıses, Sibel Egemen, Gülistan Okan, Nejat Uygur, Selçuk Alagöz, Mahmut Tuncer ve Nejdet Kökeş de alkışlamak, son maç hüznünü yaşayan efsanevi futbolcuyu desteklemek için stadyuma gitti.
Fatih Terim, ‘Galatasaray Tarihi ve Efsaneleri’ kitabında o dönem teknik direktör Jupp Derwall’in tüm ısrarlarına rağmen jübilesini bir yıl ertelememesinin nedeninin, aile özleminden kaynaklandığını dile getirdi. Terim yeşil sahalara veda ettiğinde henüz 32 yaşındaydı.
♦ FATİH TERİM Profesyonel futbol kariyeri, 1969’da Adanademirspor’da başlayan Fatih Terim, Akdeniz takımında 5 sezon oynadı.1974 – 1975 sezonunda Adanademirspor’dan, Galatasaray’a transfer olan Fatih Terim, libero olarak 11 yıl boyunca sarı – kırmızılı ekibin kadrosunda yer aldı.
48’i milli takım olmak üzere; 539 maça çıkıp 41 gol atan Fatih Terim, futbolculuk kariyerinde hiç lig şampiyonluğu kupası kaldıramadı.
4 Ağustos 1985’te aktif futbol yaşamını sonlandıran Fatih Terim’in jübile maçı, Ali Sami Yen Stadyumu’nun zemininin bozuk olması nedeniyle Fenerbahçe’nin sahası olan Şükrü Saracoğlu Stadyumu’nda; Galatasaray ile Trabzonspor arasında oynandı.
Fatih Terim, jübile maçında sahaya çıkmadı. Sahaya havadan indi. ‘İmparator’ lakaplı Fatih Terim’e jübile organizasyonunun en güzelinin yakışacağını düşünen Galatasaray Kulübü, bir helikopter kiraladı. Terim de sahaya, işte o helikopterle indi. Fatih Terim’in jübile maçı öncesinde bir Fenerbahçe taraftarı olan İbrahim Tatlıses, Galatasaray formasıyla bir konser verdi.
Fatih Terim’i sahaya indiren helikopter, Cüneyt Arkın, Tarık Akan ve Gülşen Bubikoğlu’nun başrollerini paylaştığı 1981 yapımı ‘Paramparça’da kullanılan helikopter.
Fatih Terim, o tarihten sonra sahaya futbolcu olarak değil, maçlardan sonra takımını kutlamak veya teselli etmek için teknik direktör olarak çıktı.
Fatih Terim’im teknik direktörlük kariyeri; 1987’de Ankaragücü ile başladı. Sonra Göztepe’yi, ardından da Galatasaray’ı çalıştıran Terim, 68 kez de milli takımın başında sahaya çıkarken, Türkiye A Milli Futbol Takımı, 2008’deki Avrupa Futbol Şampiyonası’nda üçüncülük elde etti.
Galatasaray, UEFA Kupası final maçında Arsenal’i penaltı atışlarıyla yenerek kupanın sahibi oldu.
Fatih Terim, futbolculuk kariyerinde kazanamadığı lig şampiyonluğu kupasını 1997’de Galatasaray ile kazandı. Önce Fiorentina, ardından Milan’da teknik direktörlük yaptığı İtalya’da, Devlet Nişanı (İtalyanca: Ordine della Stella della Solidarieta Italiana) ile ‘Commendatore’ ünvanı alan Terim, ayrıca Yunanistan ve Suudi Arabistan’daki teknik direktörlük kariyeri boyunca şu kupaları kazandı;
♦ Lig Şampiyonluğu Kupası… 8♦ Türkiye Kupası… 3♦ UEFA Kupası… 1♦ Süper Kupa… 5 (Biri; Avrupa Süper Kupa’sı)♦ Cumhurbaşkanlığı Kupası… 2♦ TSYD Kupası… 3
Mehmet Özdilek, futbolu, 35 yaşında bıraktı. Özdilek’in vedası Beşiktaş taraftarlarının olduğu kadar diğer takımların taraftarlarını da üzdü.
♦ MEHMET ÖZDİLEK1966 Samsun doğumlu Mehmet Özdilek, profesyonel futbol kariyerine 1984’te Kahramanmaraşspor’da başladı.Tekniği; akranı olan Belçikalı ünlü futbolcu Enzo Scifo’ya benzetildiği için lakabı ‘Şifo’ olan Mehmet Özdilek, 1988’de Beşiktaş’a transfer oldu. 2001’e kadar olan süreçte 13 sezon boyunca Beşiktaş’ta oynayan Özdilek, 38’i milli maç olmak üzere, 531 maçta; 195 gol attı. Kariyeri boyunca hiç kırmızı kart görmeyen Mehmet Özdilek, ilk şampiyonluğunu 1988’de 1. Lig’de Kahramanmaraşspor ile yaşadı.
Mehmet Özdilek, Kahramanmaraşspor’da iki kez de gol kralı oldu. Beşiktaş ile kazandığı kupalar ise şöyle; ♦ Lig Şampiyonluğu Kupası… 4 ♦ Türkiye Kupası… 4♦ Süper Kupa… 4♦ Başbakanlık Kupası… 1♦ Atatürk Kupası… 1 ♦ TSYD Kupası… 5
Mehmet Özdilek’in jübile maçında hangi ünlü futbolcu yoktu ki; Paolo Maldini, Andriy Shevchenko, Rui Costa, Andrea Pirlo, Kakhaber Kaladze, Martin Laursen, Serginho, Gennaro Gattuso, Sebastiano Rossi, Filippo Inzaghi, Marco Simone…
Böylesine bir kariyere sahip olan Mehmet Özdilek’in jübile maçı, o dönem teknik direktörlüğünü Fatih Terim’in yaptığı Milan ile Beşiktaş arasında 4 Ağustos 2001’de İnönü Stadyumu’nda oynandı. Geliri; Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı’na bağışlanan jübile maçını seyredenler arasında, dönemin devlet bakanları; Hasan Gemici, Faruk Bal, Fikret Ünlü, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna, İçişleri Eski Bakanı Sadettin Tantan, TBMM eski başkanı Hikmet Çetin, Milli Takımlar Teknik Direktörü Şenol Güneş, Fenerbahçe yöneticileri; Hamdi Akın ile Nihat Özdemir, Beşiktaş eski teknik direktörleri; Gordon Milne, Hans Peter Briegel, John Benjamin Toshack, Nevio Scala ve iş adamı Rahmi Koç da vardı.
Mehmet Özdilek’in teknik direktörlük günlerinden bir fotoğraf…
Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı’na yapılan bağış miktarının daha fazla olması için; protokol tribünü biletleri; 75 milyon liraya satıldı. Hakemler, ücretlerini bağışa eklerken Türk ve İtalyan gazeteciler, jübile maçına 5’er milyon lira vererek girdi.
Jübile maçı öncesinde; ünlülerle Beşiktaş’ın emekli futbolcuları bir gösteri maçı yaptı. Yılmaz Erdoğan, Alişan, Mahsun Kırmızıgül, Kerem Alışık’ın da ünlüler kadrosunda olduğu maç, tribündeki seyircilere bir hayli keyifli anlar yaşattı.
1969’daki Galatasaraylı Metin Oktay’ın jübile maçı ise bu tür karşılaşmaların simgesi konumunda bulunuyor.
Metin Oktay, jübile maçında Fenerbahçe ile karşılaşmak istedi. Fenerbahçe yöneticisi Eşref Aydın, Oktay’ın bu isteğine 10 dakikalığına da olsa sarı-lacivertli formayı giymesi şartıyla onay verdi. Bu teklife “Şeref duyarım” yanıtı veren Oktay, İnönü Stadı’ndaki jübile maçından önce Fenerbahçe’nin unutulmaz oyuncularından Can Bartu ile forma değiştirdi.
Türk futbol tarihine ve iki takımın tarihi rekabetine damga vuran anda 10 dakikalığına Galatasaray efsanesi Metin Oktay sarı – lacivert, Fenerbahçe efsanesi Can Bartu ise sarı – kırmızı formayla kendi takımlarına karşı mücadele etti.
